این فیلم های بالای 18 سال!
اکران فیلم سینمایی «خیابان بیست و چهارم» باردیگر بحث لزوم درجه بندی سنی در اکران را از سوی برخی منتقدان مطرح کرد.
یک منتقد اعلام کرد: «فیلم سینمایی خیابان بیست و چهارم ساخته سعید اسدی یک فیلم جنایی بسیار خوش ساخت با مایههای روانشناختی درباره یک «سایکوپات سادیستیک» است که از استانداردهای اینگونه آثار در سینمای ایران فراتر است اما نیاز به گروهبندی سنی دارد.» این اظهارنظر احتمالاً باردیگر بحث لزوم درجه بندی فیلم های در حال اکران را در سینمای ایران زنده خواهد کرد.
درجهبندی سنی برای حمایت از کودکان
حکایت درجهبندی فیلمها در سینمای ایران مدت زیادی نیست که آغاز شده و البته هنوز جانیفتاده است. اما در سینما جهان درجهبندی (ریتینگ) فیلمها از سال 1968 بهطور رسمی با تأسیس انجمن MPAA شروع شد. این انجمن علاوه بر تدوین قوانینی برای درجهبندی فیلمها، نظارت بر درجهبندی فیلمها را پیش از نمایش عمومی به عهده دارند. مسئله درجهبندی فیلمها اولین بار در سال 1907 از سوی برخی از مسئولان شهر شیکاگو و چند شهر دیگر مطرح آنها فهرستی از فیلمها و تئاترهایی که نمایششان برای کودکان مناسب نبود تهیه کردند. در سال 1930 مجلس آمریکا قوانینی برای سانسور فیلمها تصویب کرد که نمایش بعضی فیلمها را برای افراد زیر 19 سال ممنوع میکرد؛ فیلمهایی که شامل این قانون میشدند دارای کلمات رکیک و زشت در دیالوگهایشان بودند. این قوانین از آن پس مورد استقبال کشورهای دیگر قرار گرفت. یکی از طرفداران سرسخت اجرای این قوانین حامیان حقوق کودکان بودند. اجرای قانون درجهبندی فیلمهای سینمایی بیشتر در کشورهایی جدی گرفته میشود که سینما در آنها به عنوان یک صنعت درآمدزا به حساب میآید و فرهنگ سینما رفتن در خانوادهها نهادینه شده است. بنابراین مسئولان برای حفظ مخاطبان و احترام به آنها بر درجهبندی و اجرای آن نظارت دارند.
اولین فیلمی که با درجه بندی سنی روی پرده سینماهای ایران رفت را می توان «مصائب شیرین» علیرضا داوودنژاد دانست. فیلمی که البته اطلاعیه های محدودیت سنی برای آن نقش شعار تبلیغاتی پیدا کرد و این فیلم به یکی از فیلم های پرفروش آن سال بدل شد.
درجه بندی جهانی فیلم ها
در حال حاضر دستهبندی انجمن MPAA برای فیلمها براساس 6درجه صورت گرفته است: گروه G مناسب برای همه گروههای سنی؛ گروه PG نمایش برای همه سنین با کمی هشدار برای خانوادهها؛ گروه PG-13 نامناسب برای افراد زیر 13سال؛ گروه R که نمایش آنها برای افراد زیر 17سال فقط همراه خانوادهشان مجاز است؛ گروه NC-17 ممنوع برای افراد زیر 17سال و گروه NR که شامل فیلمهایی میشوند که سازندگانشان آنها را برای درجهبندی معرفی نکردهاند.این دستهبندیها براساس میزان خشونت، نمایش صحنههای غیراخلاقی، وجود عبارتهای رکیک در دیالوگها و نمایش صحنههای استفاده از مواد مخدر انجام میشود و مشخص میکند کدام فیلم برای چه گروه سنی مناسب یا نامناسب است. البته مرزبندیهای سنی در کشورهای مختلف یکسان نیست. مثلاً ممکن است فیلمی که در آمریکا تماشای آن برای افراد زیر 17سال ممنوع است، در کانادا برای افراد زیر 13سال ممنوع باشد. به این صورت تکلیف خانوادهها در مواجهه با فیلمها مشخص است. بیشتر خانوادهها از تماشای فیلمهای گروه NR که فاقد درجهبندی هستند خودداری میکنند.
درجه بندی در سینمای ایران
شاید اولین فیلمی که با درجه بندی سنی روی پرده سینماهای ایران رفت را بتوان «مصائی شیرین» علیرضا داوودنژاد دانست. فیلمی که البته اطلاعیه های محدودیت سنی برای آن نقش شعار تبلیغاتی پیدا کرد و این فیلم به یکی از فیلم های پرفروش آن سال بدل شد. بعدها نیز فیلم هایی مانند «پارکوی» به کارگردانی فریدون جیرانی، «حریم» به کارگردانی رضا خطیبی، «پستچی سه بار در نمیزند» ساخته حسن فتحی، «کلبه» به کارگردانی جواد افشار، «آتشکار» به کارگردانی محسن امیریوسفی و..با توصیه هایی اکرانشان محدود به گروه سنی مشخصی شد تا فرهنگ درجه بندی اکران بیشتر در سینمای ایران احیا شود. تعیین گروه سنی مخاطبان فیلمهای سینمایی در سینمای جهان اتفاقی است که بارها تکرار شده اما نگاه به این مسئله در ایران گاه با سوءتفاهمهایی همراه بوده است؛ سوءتفاهمهایی که نشان از نبود شناخت از این درجهبندی و نحوه عملی کردن آن دارد.
یک فیلم جنایی خوش ساخت
تازه ترین اظهارنظر در این باره را شهرام خرازیها عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران داشته که در گفتوگو با فارس در مورد فیلم سینمایی «خیابان بیست و چهارم» ساخته سعید اسدی، اظهار داشت: در این فیلم فرشید کیانی (مهدی ماهانی) یک «سایکوپات سادیستیک» جنون آدمکشی دارد. شیرین (شیلا خداداد) که از همسر اولش دختری به نام نازنین دارد به عقد فرشید در میآید، بیآن که از گذشته وی چیزی بداند. فرشید که دچار اختلال شخصیتی آنتی سوشیال (ضد اجتماعی) است. دکتر معالج نازنین (نیکی کریمی) را وحشیانه میکشد. آرزو حکمی (بهاره افشاری) که خواهرش به دست فرشید در گذشته به قتل رسیده میکوشد تا با همکاری خبرنگار روزنامه خبر حوادث(حمید گودرزی) و جلب حمایت سرهنگ اداره آگاهی (جمشید هاشمپور)، قاتل خواهرش را به دام اندازد. فرشید، آرزو را از سر راه بر میدارد اما خود به دست شیرین و نازنین کشته می شود.
اجرای قانون درجهبندی فیلمهای سینمایی بیشتر در کشورهایی جدی گرفته میشود که سینما در آنها به عنوان یک صنعت درآمدزا به حساب میآید و فرهنگ سینما رفتن در خانوادهها نهادینه شده است.
خرازیها تصریح کرد: فیلم سینمایی «خیابان بیست و چهارم» یک فیلم جنایی بسیار خوش ساخت با مایههای روانشناختی است که از استانداردهای اینگونه آثار در سینمای ایران فراتر است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: فیلم نیاز به گروهبندی سنی دارد چرا که اضطراب در بیشتر سکانسهای فیلم سینمایی «خیابان بیست و چهارم» جاری است. این منتقد در ادامه گفت: فیلم در ترساندن بیننده بسیار موفق است. فیلمنامه بسیار حرفهای نوشته شده و سرشار از رخدادهای دلهرهزا است. عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران در ادامه بیان داشت: کاملاً مشخص است که سعید اسدی در پی باز تعریف سوژهای آشنا با زبان و اجرایی متفاوت بوده است. گرههای داستانی بهسادگی لو نمیروند، به مرور رمزگشایی میشوند و در انتها به نتیجهای درخور و شایسته میرسند. شهرام خرازیها خاطرنشان کرد: اطلاعات داستانی با مهارتی تحسین برانگیز در طول فیلمنامه پخش شدهاند. تابلوی بالینی بیماری فرشید مطابق با یافتههای علم روانشناسی است. کارگردانی سعید اسدی در فیلم سینمایی «خیابان بیست و چهارم» فوقالعاده است. نیکی کریمی یکی از بهترین نقش آفرینیهایش را در این فیلم به یادگار گذاشته است. پتانسیل فروش فیلم به ویژه در شهرستانها بالا است.
فرآوری: امید صبوری
بخش سینما وتلویزیون تبیان